Darmowy adwokat, dla Ciebie też ?

No i stało się… Znajdujesz się w życiowej sytuacji gdzie ingerencja adwokata będzie niezbędna. Na pewno zastanawiasz się ile taka usługa może kosztować i czy przypadkiem nie jesteś zwolniony całkowicie lub częściowo z płacenia honorarium dla adwokata. Przeczytaj poniżej przydatne informacje na ten temat i porównaj swoje zarobki z zarobkami zawartymi w tabeli. Od razu sytuacja będzie jasna i będziesz wiedział na jakie koszty będziesz ewentualnie narażony.

W całej Belgii można znaleźć Biuro Pomocy Prawnej, na Flandrii tak zwane Bureau voor Juridische Bijstand (BJB), a po stronie francuskojęzycznej Bureau d'Aide juridique (BAJ).

Jeżeli nie wiesz dokładnie do jakiego Biura Pomocy Prawnej należy się zwrócić lub obawiasz się, że bariera językowa może spowodować utrudnienie w komunikacji z ewentualnie wybranym przez Ciebie adwokatem, nie wahaj się i skontaktuj się ze mną. Mam wieloletnie doświadczenie w konsultacjach z kancelariami adwokackimi, mogę tłumaczyć podczas konsultacji online bądź przyjechać na miejsce docelowe.

Pro deo (Pro bono) - Biuro Pomocy Prawnej

Biuro Pomocy Prawnej wyznacza prawnika w celu zapewnienia pomocy osobie o niewystarczających dochodach (patrz limity dochodów) lub osobie należącej do równorzędnej kategorii (patrz równorzędne kategorie).

Jak to wygląda praktycznie

Wnioski o przyznanie prawnika pro bono najlepiej przesyłać drogą cyfrową za pośrednictwem adresu e-mail.

W tym celu należy wypełnić i przesłać formularz zgłoszeniowy wraz z odpowiednimi, aktualnymi dokumentami (patrz dokumenty, które należy złożyć poniżej).

W przypadku problemów z cyfrową transmisją wniosku pro deo, można odwiedzić sekretariat adwokatury w wybranym przez Ciebie sądzie po wcześniejszym umówieniu się.

Na wizytę należy się wcześniej umówić telefonicznie. Jeśli nie umówiłeś się wcześniej, nie ma sensu się zgłaszać.

Spotkanie pro deo może zostać przyznane tylko wtedy, gdy przedstawisz odpowiednie aktualne dokumenty (patrz dokumenty, które należy złożyć).

Limity dochodów

Limity dochodu uprawniające do pełnego lub częściowego zwolnienia z płacenia honorarium ustalane są corocznie przez Ministerstwo Sprawiedliwości.

Uwaga: dane obowiązują od 1 września 2023 r.:

Osoba samotna:

a) Pełne zwolnienie z płacenia honorarium: maks. 1.526,00 EUR netto/miesiąc

(b) Częściowo bezpłatnie: od 1.526,00 EUR do 1.817,00 EUR netto/miesiąc.

Małżeństwo, konkubinat lub osoba samotna z osobami na utrzymaniu:

a) Pełne zwolnienie z płacenia honorarium: maks. 1.817,00 EUR netto/miesiąc (= dochód rodziny)
+ 334,73 EUR od osoby na utrzymaniu

• 1 osoba = 2.151,73 EUR
• 2 osoby = 2.486,46 EUR
• 3 osoby = 2.821,19 EUR

(b) Częściowe zwolnienie z płacenia honorarium: między 1.817,00 EUR a 2.107,00 EUR netto/miesiąc (= dochód rodziny)
+ 334,73 EUR od osoby na utrzymaniu

• 1 osoba = 2.441,73 EUR
• 2 osoby = 2.776,46 EUR
• 3 osoby = 3.111,19 EUR

Dokumenty które należy przedstawić

Formularz zgłoszeniowy w pełni wypełniony i podpisany, a także następujące dokumenty:

- Zaświadczenie o składzie rodziny nie starsze niż dwa miesiące;

- Dokumenty potwierdzające Twoje dochody i środki utrzymania za co najmniej dwa ostatnie miesiące oraz, w stosownych przypadkach, osoby pozostające na Twoim utrzymaniu lub mieszkające z Tobą, zgodnie z Twoją sytuacją lub Twoimi oświadczeniami, takie jak:

• Dowody wynagrodzeń za co najmniej dwa ostatnie miesiące (w tym czeki za usługi (dienstencheques czyli titres sevices), posiłki, szkolenia i czeki eko, inne świadczenia, a ponadto:
• Jeśli na odcinku wypłaty widnieje informacja o urlopie (bezpłatnym), należy dołączyć dodatkowy odcinek wypłaty za pełny przepracowany miesiąc;
• Jeśli Twoje wynagrodzenie lub świadczenia są poniżej minimum socjalnego, wnieś wszelkie dopłaty dopłacone przez inną instytucję;
• Jeśli na odcinku wynagrodzenia znajduje się kredyt czasowy: rodzaj kredytu czasowego i system oraz wszelkie korekty, np. w przypadku urlopu rodzicielskiego świadczenie RVA (po stronie francuskojęzycznej ONEM) (Federalny Urząd ds. Zatrudnienia) i/lub premia władz flamandzkich;
• W przypadku niepodjęcia pracy z powodu złej pogody, bezrobocia ekonomicznego... przynieś zaświadczenie od RVA albo ONEM lub związku zawodowego;
• W przypadku wynagrodzenia na podstawie umowy o indywidualnym szkoleniu zawodowym [IBO]: załączyć wyciąg wynagrodzeń z VDAB (Flamandzki Urząd Pośrednictwa Pracy) i dopłatę z RVA albo ONEM;
• Jeśli częścią wynagrodzenia jest obciążony program RVA Activa: załącz zaświadczenie od RVA albo ONEM lub związku zawodowego;
• Zaświadczenie z kasy chorych lub z funduszu pomocniczego dla zasiłków dla bezrobotnych wskazujące dzienną kwotę, jeśli choroba (po okresie gwarantowanym) na odcinku wypłaty: zaświadczenie z kasy chorych;
• Zaświadczenie mediatora ds. zadłużenia z dokładną kwotą zasiłku na utrzymanie (w ujęciu miesięcznym), a także dokładną kwotą stałych miesięcznych wydatków (czynsz, media,...) oraz wyraźnym wskazaniem kwoty zasiłku na dziecko wypłacanego bezpośrednio przez mediatora ds. zadłużenia oprócz zasiłku na utrzymanie;
• Dla przedsiębiorcy: w tym wyciąg roczny nr. 281.50, a także ostatnia deklaracja VAT, w stosownych przypadkach zaświadczenie od księgowego;
• Wyciągi bankowe dotyczące dochodów z emerytury, alimentów, otrzymanych czynszów, ...
• Okresowe oświadczenia biur tymczasowych. W przypadku pracy tymczasowej: zaświadczenie z biura tymczasowego wskazujące przepracowany miesiąc, liczbę przepracowanych dni, wynagrodzenie brutto i netto;
• W przypadku honorowego oświadczenia o braku dochodów: należy również załączyć zaświadczenia z OCMW albo CPAS [Publiczny Ośrodek Pomocy Społecznej], RVA albo ONEM i funduszu ubezpieczeń zdrowotnych stwierdzające, że nie wypłacają one świadczeń;
• Świadectwa szkolne dzieci potwierdzające, że uczęszczają one do szkoły i/lub są objęte umową o praktykę zawodową: dołącz odcinki wypłat lub zaświadczenia potwierdzające, że są to wyłącznie praktyki bezpłatne. Świadectwa szkolne od Syntry dla pełnoletnich dzieci: podaj, czy jest to kształcenie dzienne czy wieczorowe, w przypadku kształcenia wieczorowego podaj wynagrodzenie/świadczenia;
• Wszelkie inne przydatne elementy...

- Wszelkie dokumenty procesowe (wezwania, pisma sądowe, wyroki itp.);

Ponadto Biuro Pomocy Prawnej może zawsze poprosić o dostarczenie dodatkowych dokumentów, jeśli uzna to za konieczne.

Równoważne kategorie

Art. 1 § 2 dekretu królewskiego z dnia 18 grudnia 2003 r. ustanawiającego warunki i pełne lub częściowe bezpłatne świadczenie pomocy prawnej drugoliniowej i pomocy prawnej, zmienionego dekretem królewskim z dnia 3 sierpnia 2016 r., definiuje kategorie równoważne w następujący sposób :

§ 2 Z zastrzeżeniem dowodu przeciwnego, osoba, której środki utrzymania są niewystarczające, jest uważana za:

• osobę, która otrzymuje kwoty wypłacane jako minimalne wynagrodzenie na utrzymanie lub jako pomoc społeczna, przynajmniej po przedstawieniu ważnej decyzji danego publicznego ośrodka pomocy społecznej + dokumenty wymienione tutaj;
• osobę, która otrzymuje kwoty wypłacane jako gwarantowany dochód dla osób starszych, przynajmniej za okazaniem rocznego zaświadczenia Narodowego Funduszu Emerytalnego + dokumenty wymienione poniżej;
• osobę, która otrzymuje zasiłek zastępujący dochód osoby niepełnosprawnej, co najmniej po przedstawieniu decyzji ministra, do którego należy zabezpieczenie społeczne, lub delegowanego przez niego urzędnika (www.handiweb.be) + dokumenty wymienione tutaj;
• osoba, która ma na utrzymaniu dziecko otrzymujące gwarantowany zasiłek rodzinny, przynajmniej za okazaniem zaświadczenia z Federalnej Agencji ds. Zasiłków Rodzinnych (Famifed) + dokumenty wymienione poniżej;
• najemca mieszkania socjalnego, który płaci czynsz równy połowie czynszu podstawowego w Regionie Flamandzkim i Regionie Stołecznym Brukseli lub który płaci czynsz minimalny w Regionie Walońskim, przynajmniej po przedstawieniu ostatniego arkusza kalkulacji czynszu + dokumentów wymienionych tutaj;
• więźnia, po przedstawieniu dokumentów potwierdzających status zatrzymanego (np. zaświadczenie o zatrzymaniu);
• oskarżonego, o których mowa w art. 216 quinquines - 216 septies kodeksu postępowania karnego;
• osoby chorej psychicznie w zakresie stosowania ustawy z dnia 26 czerwca 1990 r. o ochronie osób psychicznie chorych, po okazaniu dziennego zaopatrzenia + w miarę możliwości wypełnionego i podpisanego formularza zgłoszeniowego;
• cudzoziemca, w odniesieniu do złożenia wniosku o zezwolenie na pobyt lub odwołania administracyjnego lub sądowego od decyzji podjętej zgodnie z przepisami dotyczącymi wjazdu, pobytu, osiedlania się i wydalania cudzoziemców, po przedłożeniu dokumentów potwierdzających + dokumenty wymienione poniżej;
• osoba ubiegająca się o azyl lub osoba ubiegająca się o status wysiedleńca, po przedłożeniu dokumentów potwierdzających + dokumenty wymienione poniżej;
• osoba nadmiernie zadłużona w celu wszczęcia postępowania w sprawie zbiorowego uregulowania zadłużenia, po złożeniu wniosku, zaświadczenia o składzie rodziny i szczegółowej listy długów;

Uwaga: Domniemania dotyczące niewystarczających dochodów, o których mowa powyżej, są zaprzeczalne. Oznacza to, że również w przypadku tych osób dokładny zakres ich majątku musi zostać oceniony przez Biuro Pomocy Prawnej, aby upewnić się, że osoby te, które są uważane za niezamożne, rzeczywiście nie mają wystarczających środków utrzymania, aby skorzystać z usług prawnika innego niż pomoc prawna.

Tylko osoby niepełnoletnie podlegają niezaprzeczalnemu domniemaniu niewystarczającego dochodu:

§ 4. Niepełnoletni korzysta z pełnego zwolnienia z obowiązku płatności honorarium po okazaniu dowodu osobistego lub innego dokumentu potwierdzającego jego status.

Pełne i częściowe zwolnienie z płatności

W zależności od dochodu rodziny wnioskodawcy, pomoc prawnika będzie w pełni lub częściowo bezpłatna (patrz pełne lub częściowe zwolnienie z płatności).

Osoby, które mogą polegać na płatniku zewnętrznym, takim jak ubezpieczenie ochrony prawnej, nie kwalifikują się do adwokata pro deo.

Osoba korzystająca z częściowo bezpłatnej pomocy prawnej drugoliniowej płaci swojemu prawnikowi kwotę od 25 euro do 125 euro za akta sprawy. Prawnicy nie mogą działać, dopóki nie otrzymają tych kwot.

Adwokat otrzymuje punkty za to, co robi. Rząd federalny podlicza punkty zgromadzone przez prawnika i przelicza je na kwoty które następnie wypłaca.

Istnieje również możliwość, że adwokat będzie działał w charakterze płatnego adwokata w oczekiwaniu na jego/jej nominację pro deo. Dzieje się tak w następujących sytuacjach:

Art. 508/13 kodeksu sądowego pozwala adwokatowi nadal interweniować za opłatą, jeśli nastąpi pozytywna zmiana w środkach utrzymania strony procesowej, w wyniku której strona procesowa nie spełnia już warunków pomocy prawnej drugiego stopnia. Strona procesowa musi powiadomić swojego prawnika o takiej zmianie sytuacji finansowej, a prawnik niezwłocznie powiadomi o tym Biuro Pomocy Prawnej.

Nawet jeśli adwokat wykaże, że w wyniku swoich działań był w stanie odzyskać kwoty pieniężne dla strony procesowej, ma prawo do wynagrodzenia (art. 508/19 kodeksu sądowego). Kwoty pieniężne, które kwalifikują się, to kwoty tak wysokie, że strona procesowa nie byłaby uprawniona do pomocy prawnej drugoliniowej gdyby posiadała te kwoty w dniu złożenia wniosku. W takim przypadku prawnik nie może ustalić własnego wynagrodzenia. Jest ono budżetowane przez Biuro Pomocy Prawnej.

Więcej informacji?

Jeśli masz pytania dotyczące tematu adwokata z urzędu, tłumaczenia ustnego podczas konsultacji w kancelarii adwokackiej lub online możesz je skierować na: [email protected] lub zatelefonawać na numer telefonu: 0495 92 30 96

Tekst sporządziła: Anna Raczkowska